Museo de Pontevedra

Na sala 7 da terceira planta  é onde máis se van notar os cambios xa que se engadiron paneis que permitiron incorporar novas pezas que estaban nas salas de reserva ata agora. Son sete pinturas de seis artistas que detallamos a continuación.

Caballos en la playa de Cullera, de José Mongrell y Torrent (1870-1937) pintor que foi discípulo, en Madrid, de Ignacio Pinazo e Joaquín Sorolla, mestres que influíron tanto na temática como na técnica da súa obra. Este cadro procede da antiga colección de José Fernández López, datada en 1921, ao inicio da década na que o pintor viu incrementada a súa fama. Trátase dun harmónico óleo de gran formato no que se representa unha escena na praia de Cullera, lugar no que o artista reside desde 1906 ata 1913 cando se traslada a Barcelona para ocupar a cátedra de Debuxo na Escuela de Bellas Artes de San Jorge.

La segunda cripta de El Pombo, de Alfredo Palmero de Gregorio (1901-1991) Este óleo pertenceu tamén a colección Fernández López, foi pintado arredor de 1960 e reproduce o interior do salón situado on soto do antigo Café de Pombo, no número 4 da rúa Carretas de Madrid, onde se celebraba “La Sagrada Cripta del Pombo”, famoso faladoiro literario fundado en 1914 por Ramón Gómez de la Serna, líder da vangarda madrileña.

Palmero, nacido en Almodóvar del Campo (Ciudad Real) frecuenta o ambiente bohemio nos faladoiros de El Parnasillo, La Fontana de Oro ou o Café de Pombo, onde ten ocasión de coñecer a importantes personalidades como Gómez de la Serna, Unamuno, García Lorca ou Manuel de Falla.

A importancia desta obra reside fundamentalmente na representación deste faladoiro, presidido polo cadro de José Gutiérrez Solana, La tertulia del café Pombo, actualmente custodiado no Museo Reina Sofía, que decoraba este local desde 1920 ata 1937, e que Palmero versiona e homenaxea subxectivamente.

A terceira peza é unha paisaxe, Pontevedra, de Marjorie Ground Weeb (1899-1989) doada pola autora en 1977.

Gabriela Teresa Marjorie Ground Weeb, aínda que británica de nacemento, estivo vinculada a Galicia e especialmente a Pontevedra, onde residiu co seu esposo, Antonio Pastor de la Meden, desde inicios da década de 1960.

Formada na súa mocidade na tradición do paisaxismo inglés, estivo tamén moi relacionada coas vangardas europeas na década dos 1920. En 1929, foi a única muller que participou na Exposición de pinturas y esculturas de españoles residentes en París, que se celebrou no Botánico de Madrid. Esta mostra, na que participaron nomes tan destacados coma Picasso, Juan Gris, Miró, Alberto Sánchez, Benjamín Palencia, Gargallo, Hugué, Cossío ou De la Serna, tense valorado como o momento constituínte da Escuela Española de París.

Estivo ligada a Escuela de Vallecas, fundada por Palencia e Sánchez en 1927, a que se uniría pouco despois Maruja Mallo, e xunto a ela e con Margarita de Frau, Norah Borges, Ángeles Santos e Rosario de Velasco. Ground participará tamén na exposición que, entre febreiro e abril de 1936, celebra a Sociedad de Artistas Ibéricos no Jeu de Paume de París. A carreira artística de Ground viuse freada polo estalido da guerra civil e desaparece do circuíto expositivo pero continuará a pintar na intimidade dos seus domicilios de Londres, Madrid ou Pontevedra, caendo no esquecemento.

Será no verán de 1977 cando o Museo de Pontevedra organice unha exposición monográfica da súa obra, a primeira dedicada a unha muller artista pola insitución, recuperando a súa figura, entre as pezas exhibidas estaba esta paisaxe.

Marjorie foi, ademáis, nomeada patrona de honra do Museo tras a morte do seu marido, cargo no que foi moi activa e no que permaneceu desde 1972 ata o seu falecemento en 1989.

Mujer en un interior, pintada por Gabino Rey (1928-2009) cara 1968 é outro dos lenzos incorporados.

Gabino era fillo de Agustín Rey Fonseca, primeiro alcalde republicano de Marín, feito que obrigou á familia a fuxir a Barcelona en 1939. Alí manifesta desde moi novo a súa habilidade para o debuxo e a pintura e, en 1940, comezou a súa formación no taller de Ramón Rogen. En 1943, con 14 anos, obtén o primeiro premio no Salón de la Juventud das Galerías Dalmau.

Continuador da tradición da pintura realista e adscrito a un posimpresionismo, de factura moi solta, a obra de Gabino Rey fundaméntase no intenso e cálido colorido e na luz que é o elemento co se constrúe a realidade. Cultivou a figura, o interior, a natureza morta e a paisaxe, e é tamén un excelente retratista, seguindo a vea lírica e intimista propia da escola catalá.

Unha figura que exemplifica a enorme ferida que supuxo a guerra civil é a do hoxe esquecido Celestino Poza Pastrana (1903-1971), artista moi representativo do represivo exilio interior vivido polos que non puideron fuxir ao final da contenda, peor moitas veces que o que padeceron os exiliados no exterior, do que son exemplos, dentro da mesma sala Antonio Quirós ou Ramón Gaya.

Este médico pontevedrés fixo a carreira en Madrid, interno na Residencia de Estudiantes, alí fixo amizades como Federico García Lorca, Dalí, Gabriel Celaya, Severo Ochoa, Jesús Bal y Gay entre outros. Iniciara tamén unha prometedora carreira artística que quedaría truncada polo conflito bélico. Estivo preso na illa de San Simón co seu pai, mentres o seu irmán e os seus cuñados foron fusilados. Ao finalizar a guerra exerceu a medicina na Moureira, atendendo a pobres e, poñéndose en risco, a fuxidos e escondidos da xustiza, xa que non conseguiu recuperar a súa praza de cirurxián no Hospital Provincial ata 1951.

Retomou a pintura nos anos 60, con obras que amosan as súas terribles experiencias, cunha modestia eloxiada por Vázquez Díaz, Laxeiro e Colmeiro, e da que é bo exemplo La familia del pintor, cadro pintado en 1962, no que aparecen representadas as súas dúas esposas, Aurelia Couto Mallén (falecida en 1938) e Isolina Méndez Rodríguez con todos os fillos froito de ambos os dous matrimonios, que agora se pode contemplar nesta sala, grazas a doazón das súas netas Amelia e Margarita Poza Domínguez.

Completan as novas incorporacións nesta sala dous óleos da pintora Gloria Merino Martínez (1930), nacida en Jaén pero residente en Malagón (Ciudad Real), Confidencia e Frío, pintadas en 1960, nas que cun estilo moi persoal inscrito no realismo expresionista fusiona técnicas académicas, influencias cubistas e unha paleta próxima ao fauvismo. Nelas están presentes os temas preferidos de Merino, nos que sempre o ser humano ocupa o centro: os nenos, no primeiro caso, e as escenas rurais do campo manchego, no segundo, cun cadro que exemplifica a súa capacidade para captar a esencia da xente do campo que, cunha expresión entre o desencanto e a esperanza, realizan as súas tarefas.

Gloria Merino creceu nun ámbito familiar amante da música, o teatro e a arte, desde nena destacou polo seu talento para o debuxo. Ao longo da súa traxectoria recibiu bolsas de estudos que lle permitiron viaxar por diversos países e ampliar estudos artísticos dentro e fóra de España. É membro de L’Union des Femmes Peintres et Sculpteurs de Paris desde 1963 e membro da Real Academia de Bellas Artes de San Fernando desde 1985. Brillou tamén co ámbito da música clásica como soprano.

Ademáis destes cambios no terceiro andar, incorporáronse tamén, na sala 4 da segunda planta, dúas acuarelas de Francisco Pradilla (1848-1921), un dos expoñentes máis destacados da arte española do século XIX, e adquiridas en xullo de 2024. Estas veñen unirse ás máis de sesenta obras de singular importancia que xa custodiaba o Museo deste autor.

Escena de mercado e Un día de mercado en Noia. Galicia, firmadas polo autor en 1872 e 1873 respectivamente, foron feitas durante as viaxes estivais a Galicia, posiblemente tomadas no natural, cunha pincelada solta, áxil e cargada de cor, mostran a súa habiidade con esta técnica que Pradilla aprendeu, entre 1869 e 1873, na Agrupación de Acuarelistas de España, posta en marcha por José Casado del Alisal e onde será discípulo de Eduardo Rosales.

Para rematar coa enumeración, damos conta tamén da incorporación na sala 7 da primeira planta do soberbio Retrato de Joaquina Porto Ximeno, pintado en 1857 por Dionisio Fierros (1827-1894), onde representa unha muller burguesa madura. Sobresae o detallismo na descrición dos obxectos a través dun debuxo moi coidado e o interese naturalista por plasmar con gran rigor as carnacións, as diferentes calidades táctiles das teas e encaixes, e o brillo metálico das xoias. É un excelente exemplo da primeira estancia do pintor asturiano en Santiago de Compostela (1855-1858) onde mostra a evolución da influencia do seu mestre Federico de Madrazo.

Foi doado ao Museo a finais de 2023 por Isabel Martínez Orense y Arenzana, descendente da retratada.

Galerías de imaxes